Buxus

De buxus heeft het zwaar in Nederland. Vanaf ongeveer 2007 vreet de buxusmot zich door de mooie buxushagen en buxusbollen heen. De ‘plaag’ heeft zich de afgelopen jaren stevig uitgebreid. Een buxuskwekerij in de gemeente Zaanstad vraagt in april 2005 de gemeente om toestemming om de kwekerij uit te breiden. Voordat de kweker investeringen doet, wil hij weten waar hij aan toe is. Dit blijkt vervolgens geen eenvoudig te beantwoorden vraag, hoewel het bestemmingsplan agrarisch gebruik van gronden toestaat.

Er zijn rechtszaken, waarbij ik graag eens het verhaal van de betrokkenen zou willen horen. Net zoals deze zaak uit december 2017, die begonnen is in 2005. Maar liefst drie keer bekijkt de hoogste bestuursrechter dezelfde zaak en drie keer vernietigt de hoogste bestuursrechter een uitspraak van de Rechtbank. Ruim € 100.000,- aan advieskosten verder, buigt de hoogste bestuursrechter zich nogmaals over de zaak. In december 2017 gaat het om schade: de buxuskwekerij heeft niet kunnen uitbreiden. Is de overheid hiervoor aansprakelijk?

De plannen van de kwekerij gaan in 2005 uit van uitbreiding van het bedrijf met de containerteelt van buxus. Naast de teelt van ‘wortelgoed’ wil de kwekerij zich dus toeleggen op de kweek van buxus met kluit in potten. De gemeente is van mening dat de containerteelt geen vorm van grondgebonden agrarisch gebruik is. De gemeente weigert om die reden de toestemming voor de uitbreiding van de kwekerij. Het bestemmingsplan laat alleen grondgebonden vormen van agrarisch gebruik toe.

De hoogste bestuursrechter in deze zaken is de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Deze is het niet met de weigering door de gemeente eens. Maar de kwekerij krijgt van de bestuursrechter niet op alle punten gelijk. De bestuursrechter legt uit hoe het begrip ‘grondgebonden’ moet worden toegepast. Containerteelt is geen vorm van grondgebonden agrarisch grondgebruik omdat de ‘directe verbondenheid van de gewassen met de aarde ontbreekt.’

Een deel van de kwekerij is echter wel grondgebonden. De gemeente neemt dat om onduidelijke redenen niet mee in de beoordeling van de plannen van de kwekerij. Het bestemmingsplan maakt volgens de bestuursrechter duidelijk dat ‘niet het gebruik van ieder perceel op zichzelf bezien relevant is, maar dat de totale bedrijfsvoering als uitgangspunt dient te worden genomen.’ Die totale bedrijfsvoering moet als grondgebonden kunnen worden aangemerkt. Bepalend daarbij is ‘of de exploitatie daarvan grotendeels gebonden kan worden geacht aan ter plaatse of in de nabijheid aanwezige open gronden.’  De conclusie van de bestuursrechter is dat de gemeente een onjuiste uitleg geeft aan het begrip grondgebonden. ‘De exploitatie van een agrarisch bedrijf is in elk geval grotendeels grondgebonden (…) als 83 procent van de gronden voor teelt in volle grond wordt gebruikt.’

Er volgt nog een aantal procedures. De bestuursrechter moet steeds specifieker zijn.  Ook 70 procent is nog steeds grondgebonden omdat de teelt ook dan grotendeels in volle grond zou plaatsvinden.

Inmiddels is het 2017 en blijkt de kwekerij gedwongen te zijn om gronden te verkopen. Alle procedures ten spijt. Het moet een enorme strop zijn voor de kweker. De buxusmot zal niet hebben bijgedragen tot een goede marketing voor de buxuskwekerij, maar zullen we te weten komen of de gemeente nog harder heeft geknaagd aan de buxus van de kwekerij dan dat de buxusmot ooit had kunnen doen?

N.a.v. ECLI:NL:RVS:2017:3488d