Natura-2000-netwerk

Er is discussie over natuur in Nederland. Over teveel, of te weinig gebieden. Over de kwaliteit van de natuur. En over de ligging ten opzichte van bedrijven, wegen en woningen. In de media zijn vragen gesteld over de mogelijkheden om het aantal natuurgebieden terug te brengen. Onder invloed van politiek zijn in het verleden gebieden geschrapt. Het PBL heeft een kaart van Nederland gemaakt waarop is te zien dat natuurgebieden van de kaart zijn gehaald.

Europese gebieden

Gebieden die niet zo eenvoudig van de kaart kunnen worden gehaald, zijn gebieden die bescherming genieten vanwege Europese regels. Die regels verplichten de landen binnen de Europese Unie om natuurgebieden aan te wijzen als speciale beschermingszone en om deze in een gunstige staat van instandhouding te herstellen en houden. Dit betekent dat Nederland passende maatregelen moet treffen:

… om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in de speciale beschermingszones niet verslechtert en er geen storende factoren optreden voor de soorten waarvoor de zones zijn aangewezen voor zover die factoren, gelet op de doelstellingen van deze richtlijn een significant effect zouden kunnen hebben.

De maatregelen hebben tot doel om:

… de natuurlijke habitats en de wilde dier- en plantesoorten van communautair belang in een gunstige staat van instandhouding te behouden of te herstellen.

Deze tekst komt letterlijk uit de Europese Habitatrichtlijn (zie: eur-lex.europa.eu). De Habitatrichtlijn bevat geen artikelen over het schrappen van natuurgebieden. De reden hiervoor is misschien dat in de tijd dat de richtlijn tot stand kwam de Europese Commissie constateerde: 

… de natuurlijke habitats op het Europese grondgebied van de Lid-Staten steeds meer achteruitgaan en dat een toenemend aantal wilde soorten ernstig bedreigd is.

Op de website van de Europese Unie is informatie terug te vinden over de natuurgebieden die op grond van de Europese regels zijn aangewezen. Deze gebieden liggen door heel de Europese Unie en worden gezamenlijk het Natura 2000 netwerk genoemd. In de Natura 2000 barometer houdt de Europese Unie bij hoe alle landen bijdragen aan het Natura-2000-netwerk. Zie hiervoor: natura-2000-barometer .  Op deze manier is het mogelijk om de inspanningen van Nederland bijvoorbeeld te vergelijken met een land als België. België is in oppervlakte een kleiner land dan Nederland, maar kent 310 Natura 2000 gebieden in plaats van de 197 gebieden in Nederland.

Verbindingen

De vraag is overigens of het aantal Natura 2000 gebieden een goed graadmeter is voor de toestand van de natuur. De Universiteit Wageningen onderzoekt de rol van verbindingen tussen de natuurgebieden in het project Robuuste Verbindingen en klimaatverandering:

Robuuste Verbindingen moeten zorgen voor het versterken van de EHS, met extra natuur die onder meer ook relaties tussen gebieden herstelt. Deze Robuuste Verbindingen dragen bij aan het oplossen van knelpunten voor planten- en diersoorten die in moeilijkheden komen door klimaatverandering, zo concluderen onderzoekers van Wageningen Environmental Research (Alterra) in dit project.

Zie voor het project www.wur.nl. Mogelijk dragen verbindingen bij tot een betere natuurkwaliteit. Tegelijkertijd zijn de natuurlijke processen complex en is de toestand van natuur afhankelijk van heel veel factoren.

Post Scriptum

Het is de mens die heden ten dage de natuur begrenst of ruimte biedt voor uitbreiding. En hoewel de mens van nature onderdeel uitmaakt van het ecosysteem, is de mens in het voortbestaan afhankelijk geworden van een broos ecologisch evenwicht. In 1992 overwoog de Europese Commissie bij de totstandkoming van de Habitatrichtlijn dat:

Behoud, bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu, met inbegrip van de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna, een wezenlijk doel van algemeen belang is.

Anno 2020 is het goed om dit in herinnering te brengen.